TURYSTYKA

 

 

Początek miastu dał jedenastowieczny gród obronny Szczekarzew (Szczekarzów), który 1 marca 1394 r. uzyskał od Władysława Jagiełły prawa miejskie. Nazwa Krasnystaw po raz pierwszy pojawiła się w dokumencie państwowym w 1462 r. Miasto obdarowano licznymi przywilejami w II połowie XIV wieku, wprowadzono wyposażone w silną władzę urzędy starościńskie. W 1490 r. biskup Maciej z Łomży przeniósł z Chełma do Krasnegostawu siedzibę diecezji chełmskiej, co podniosło znaczenie miasta jako lokalnego ośrodka handlowego. Rozwój Krasnegostawu został przejściowo zahamowany w 1524 r. przez ogromny pożar. Obok znaczenia jako ośrodek handlowy miasto odgrywało dużą rolę lokalnego ośrodka oświatowego. Działała tutaj szkoła przykatedralna, w której pobierał nauki początkowe późniejszy kanclerz wielki koronny Jan Zamojski. W 1588 r. w krasnostawskim zamku osadzono arcyksięcia Maksymiliana Habsburga pretendenta do polskiej korony; tutaj odwiedzał księcia m.in. Zygmunt III Waza.

Ogniem i mieczem

 

W latach 1602 - 1603 i 1630 - 1631 Krasnystaw nawiedziła zaraza, która spowodowała w dużym stopniu jego wyludnienie. Potem miasto także nie było oszczędzane. Najpierw niszczyły je wojska kozackie i szwedzkie (XVII w.), później wojska szwedzkie, saskie i moskiewskie (XVIII w.).

 

W 1688 r. Jezuici założyli w Krasnymstawie szkołę gramatyki, którą w 1720 r. podniesiono do rangi kolegium, czyli szkoły wyższej.

 

W 1787 r. zatrzymał się tu król Stanisław August Poniatowski. Sześć lat później powiat krasnostawski został włączony do województwa lubelskiego.

 

Po III rozbiorze Polski miasto znalazło się w granicach cesarstwa austriackiego a w 1809 r. włączono je do Księstwa Warszawskiego. 1811 r. zapisał się jako rok kolejnego ogromnego pożaru, który strawił południową pierzeję rynku i wiele innych budowli m.in. cerkiew św. Paraskiewy i ratusz.

 

W utworzonym w 1815 r. Królestwie Polskim, Krasnystaw został siedzibą władz obwodowych carskiej administracji. Podczas powstania styczniowego lokalnymi oddziałami dowodził m.in. Mikołaj Nieczaj - lekarz, Rosjanin pochodzący z Dubienki. Ujęty w czasie potyczki na mocy wyroku sądu wojennego rozstrzelony został w marcu 1863 r. w Krasnymstawie.

 

Po rewolucji 1905 r. (podczas, której w mieście odbywały się liczne manifestacje i strajki szkolne) na terenie miasta rozpoczęła działalność Polska Macierz Szkolna. Działalność tej organizacji doprowadziła do utworzenia biblioteki z czytelnią i amatorskiego teatru.

Czas wojenny

I wojna światowa przyniosła miastu kolejne pożary, co doprowadziło Krasnystaw do częściowego spalenia. 18 lipca 1915 r. wojska austriackie z grupy szturmowej gen. Arza wyrzuciły ostatecznie Rosjan z Krasnegostawu.

 

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Krasnystaw znalazł się w województwie lubelskim i został stolicą powiatu. Miasto zajmowało obszar 58,2 km2, liczba ludności wynosiła 10 435 mieszkańców. Przeważali katolicy- 81,9%. Żydzi stanowili 17,2 %. Ludności Krasnegostawu nie ominęła pożoga wojenna. W pierwszych dniach września samoloty Luftwaffe zbombardowały stację kolejową i most na Wieprzu. W połowie września oddziały Wehrmachtu zajęły miasto, przeprawiły się przez Wieprz i opanowały prawy brzeg. Oddziały Wojska Polskiego stoczyły z nimi na wzgórzach Przedmieścia Zastawie i Góry zaciekłą walkę. Przegrana we wrześniu 1939 roku przygnębiła społeczeństwo Krasnegostawu jednak nie stracili oni wiary w odzyskanie niepodległości. Wszyscy wyrażali wolę walki z okupantem. Najbardziej spektakularną akcję przeprowadził w nocy z 19 na 20 września 1943 r. oddział BCh pod dowództwem Stanisława Sokołowskiego ps.„Rolnik”. Uwolniono wówczas około 300 więźniów z miejscowego więzienia. W lecie 1944 r. oddziały AK i BCh obwodu krasnostawskiego zostały zaangażowane do realizacji planu pod kryptonimem „Burza”. Oddziały AK i BCh wspólnie wyzwoliły Krasnystaw wyprzedzając wojska radzieckie. Dwa bataliony BCh dowodzone przez ppłk Jana Wojtala i mjr Stanisława Sokołowskiego w dniach 24 - 26 lipca 1944, zadały Niemcom duże straty. 28 lipca 1944 r. do Krasnegostawu wkroczyła Armia Czerwona, a następnie w sierpniu pojawiło się NKWD, komendantem miasta został mjr Wasilewski.

Budujemy nowy dom...

Na prawie pół wieku krasnostawiacy musieli zapomnieć o szkodach wyrządzonych przez sowiecki reżim. Nastał czas odbudowy miasta ze zniszczeń wojennych, czas reformy rolnej i rozbudowy przemysłu. W 1951 roku oddano do użytku Fermentownię Tytoniu, następne inwestycje mają miejsce w latach 1969 – 1980. Powstają wtedy nowe zakłady pracy, między innymi: Zakłady Wyrobów Sanitarnych (aktualnie Cersanit IV S.A.), Zakłady Odzieżowe „Cora” (aktualnie CORA-TEX S.A.), Cukrownia Krasnystaw, nowy szpital, przychodnia zdrowia, siedziba Liceum Ogólnokształcącego i wiele innych obiektów administracyjnych, handlowych i oświatowych. W roku 1980 rozpoczęto budowę obwodnicy, stanowiącej część drogi ekspresowej Warszawa-Kijów, którą ukończono w 1989 roku. W tym okresie rozpoczynają się również prace renowacyjne starówki krasnostawskiej, budowa oczyszczalni ścieków, i sieci gazu ziemnego.

 

Okres powojenny to czas intensywnego rozwoju Krasnegostawu, który - do czasu reformy administracyjnej kraju w 1975 roku, był siedzibą powiatu. W 1990 roku odbywają się pierwsze demokratyczne wybory do samorządu terytorialnego. Od roku 1999 r. Krasnystaw znów staje się stolicą powiatu.

 

Krasnystaw od początku lat dziewięćdziesiątych jest prężnie rozwijającym się miastem. Od tego czasu w Krasnymstawie doprowadzono sieć gazową, kanalizację sanitarną i deszczową we wszystkie rejony miasta. Oddano do użytku nowoczesną oczyszczalnię ścieków i składowisko odpadów oraz wprowadzono Selektywną Zbiórkę Odpadów Komunalnych. Wybudowano krytą pływalnię, halę sportową przy Zespole Szkół Nr 1, odnowiono wszystkie jednostki oświatowe. Po wejściu Polski do Unii Europejskich odremontowano wszystkie Zespoły Szkół oraz wybudowano przy nich nowoczesne kompleksy boisk ze sztuczną nawierzchnią, przeprowadzono rewitalizację starówki, zbudowano stadion wraz z halą sportową, dokończono budowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej w mieście oraz kilkanaście milionów złotych przeznaczono na modernizację i budowę dróg.

 

Zapraszamy również na stronę:
http://www.krasnystaw-rys.info.pl/
"Krasnystaw - rys historyczny" opracowanie Kazimierz Stołecki